Gevraagd advies over het concept raadsvoorstel vaststellen tegemoetkoming in de kosten van de premie van de aanvullende zorgverzekering minima van 1 augustus 2019
Uitgebracht door de Adviesraad Sociaal Domein Leiden d.d. 3 september 2019
Samenvatting concept raadsvoorstel
Het raadsvoorstel bevat het besluit de vergoeding voor de premie Collectieve Zorgverzekering Minima (CZM) te verlagen.
Het College stelt dat het besluit is ingegeven door een (dreigend) structureel tekort op de
begroting voor armoedebeleid, waaronder het minimabeleid. Het streven van het voorstel is
de kosten beter beheersbaar te maken.
Het besluit is aangekondigd in de nota armoedebeleid: “niet meer automatisch volledige vergoeding premie aanvullende verzekering, maar mogelijk eigen bijdrage of deels eigen risico vergoeden”.
Met als toevoegingen: mede omdat we vinden dat verzekerden bewust moeten kiezen op welke manier zij verzekerd zijn en: een goede, betaalbare verzekering voor minima blijft het uitgangspunt.
Hieronder staan de opmerkingen en aandachtspunten van de Adviesraad bij voorliggend concept raadsvoorstel:
1. Maatregelen gericht op maatschappelijke participatie versus inkomensondersteuning sec.
Het armoedebeleid wordt gekenmerkt door het streven te zoeken naar andere mogelijkheden om maatschappelijke participatie ook op andere, minder kostbare wijzen te bevorderen. En algemeen, meer maatwerk i.p.v. generieke inkomensondersteunende maatregelen.
Dit heeft inmiddels geleid tot het afschaffen van de declaratieregeling en nu tot verminderen van de vergoeding ziektekostenverzekering. Waarbij de raad opmerkt dat in dit geval de vraag of de vergoeding leidt tot grotere maatschappelijke participatie minder relevant is. Het gaat hier om een vorm van bijzondere bijstand, (via een tegemoetkoming in de premie van) een collectieve zorgverzekering, waarvan het kenmerk nu juist is dat niet wordt nagegaan of de kosten van de verzekering/premie ook daadwerkelijk noodzakelijk of gemaakt zijn (zie art. 35, lid 3 van de Participatiewet).
De Adviesraad merkt hierbij op dat financiële ondersteuning die ertoe leidt dat het besteedbare inkomen iets verhoogd wordt heel welkom is als je beurs erg smal is. Uit onderzoek blijkt dat mensen het daarbij als waardevol ervaren als deze financiële ondersteuning wordt toegekend op grond van objectieve criteria. Waarbij hen niet gevraagd wordt te verantwoorden tot welke maatschappelijke participatie dit zal leiden. Dat ervaren mensen als minder afhankelijk zijn van hun oordelen over hun individuele situatie en wat zij daaraan zouden kunnen doen. Juist bij een basisvoorziening als ziektekostenverzekering lijkt een tegemoetkoming sec van groot belang om te bewaren. De keuze van het College om niet te snoeien in het pakket zelf kan de Adviesraad dan ook onderschrijven. Wel maakt de raad zich zorgen over het behoud van een evenwichtig pakket aan ondersteunende maatregelen, waarvan generieke regelingen, zonder toetsing of hiermee maatschappelijke participatie wordt bereikt onderdeel van blijven uitmaken.
2. Bewuster kiezen voor een verzekering
Het is een goed idee om te kijken of het doel van de verzekering behouden blijft als mensen kiezen voor een lager Av-standaard pakket. Maar de redenering die het College in dit geval volgt mankeert. Opvallend is bijvoorbeeld dat het College in het voorstel wél aangeeft dat de huidige regeling leidt tot een kleiner beroep op bijzondere bijstand voor medische kosten. Maar anderzijds stelt het College dat het gegeven dat met name de doelgroep die kiest voor de Av-top het eigen risico niet opmaakt en daaraan verbindt dat de nieuwe regeling ertoe zal leiden dat mensen bewust zullen kiezen voor de Av-standaard en alleen als nodig Av-top. De relatie tussen niet volledig gebruik maken van eigen risico en het duurste, meest omvattende verzekeringspakket (dus) als overbodig uitgebreid wordt niet onderbouwd. Dat zou wel een goede zaak zijn. Want het gaat hier voor een deel om appels met peren vergelijken. Aanvullende verzekeringen vergoeden behandelingen die niet, of maar deels in het basispakket worden vergoed. Het College geeft zelf aan niet te kiezen voor versobering van het standaard pakket, omdat zaken als tandheelkundige behandelingen, fysiotherapie, Wmo en Wlz-voorzieningen nu in het pakket blijven. En bovendien veel gebruikt en gewaardeerd worden. Het is niet duidelijk of en welke kosten niet meer vergoed zullen worden als gekozen wordt voor het Av-standaard pakket. Waar het grootste deel van de doelgroep nu kiest voor het aanvullend Top pakket lijkt dus nader onderzoek geïndiceerd naar waarom dat zo is, voordat de conclusie getrokken wordt dat mensen nu vast bewust voor de Av-standaard zullen kiezen, omdat ze het andere niet echt nodig hebben. Waarbij het dan ook zaak lijkt te bekijken of het beroep op bijzondere bijstand voor medische kosten niet hoger zal worden. Dan wel dat mensen gaan kiezen behandeling niet meer te ondergaan die op termijn tot grotere ziektelast voor hen en hogere maatschappelijke kosten kunnen leiden.
Een goede voorlichting over de polis lijkt belangrijk, om ervoor te zorgen dat mensen een goede keuze kunnen maken. Mensen wijzen op keuzehulp alleen zou onvoldoende kunnen zijn, omdat polissen nu eenmaal complex zijn.
3. Kostenbesparing
Het College geeft zelf aan dat het niet zeker is of de te verwachten kostenbesparing gehaald zal worden, omdat een groter beroep op de regeling nog steeds tot hogere kosten zal leiden. En in het kader van het armoedebeleid en de schuldenproblematiek is nu juist veel werk verricht en blijft het streven: mensen wijzen op de regelingen waarvan ze gebruik kunnen maken. Niet alleen bijstandsgerechtigden, maar ook ouderen en mensen met een arbeidsongeschiktheid of andere uitkering, dan wel werkenden met een laag inkomen. Die nu veel minder gebruik maken van minimaregelingen, maar wél tot de kerngroep van mensen die langdurig een laag inkomen zullen houden horen. De Adviesraad heeft meermaals bepleit ook deze groepen beter te bereiken en ondersteunen, het is daarom ook jammer dat er geen cijfers gegeven worden over hoe binnen de doelgroepen het gebruik van de CZM is. Waarmee we dus én niet weten wie nu vooral niet bereikt worden én niet wie vooral gedupeerd zullen worden.
4. Betaalbare verzekering blijft uitgangspunt
Het is lastig beoordelen of het zal blijven gaan om een betaalbare verzekering. Wel is het goed dat er een vergelijking is gemaakt met de tegemoetkoming door andere gemeenten, waarin Leiden niet onder het gemiddelde zakt.
Conclusie
Het besluit de tegemoetkoming in de premie te verlagen en te fixeren is een politieke afweging, ingegeven door benodigde bezuinigingen op het minimabeleid. De Adviesraad gaat niet over deze afweging, maar heeft met dit advies enkele zaken mee willen geven ter nadere afweging, met name over de vraag of het besluit zal leiden tot wenselijk en verantwoord minder gebruik van het aanvullend top pakket. De Adviesraad beveelt aan samen met de zorgverzekeraar een uitgebreide voorlichtingscampagne te houden over de dekking van de Av-standaard in vergelijking met de Av-top. En te monitoren of de gewijzigde bijdrage gevolgen heeft voor de doelgroepen zoals hogere achterstallige premiebetaling en het maken van schulden.
Adviesraad Sociaal Domein Leiden
3 september 2019
19 09 12 Collegebrief_over_adviezen_CZM Adviesraad_en_Platform