Betreft: Gevraagd advies inzake ‘Samen sterk voor de Toekomst van Jeugd(hulp)’, opdracht aan de gemeentelijke toegang vanaf 2021- 2024. Gemeenten Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude.
Uitgebracht door de Adviesraad Sociaal Domein Leiden op 2 oktober 2019.
De Adviesraad kan zich vinden in de voorliggende grove schetsing van de gewenste gemeentelijke toegang. De Adviesraad is ook van mening dat niet onnodig een beroep moet worden gedaan op zware jeugdhulp. De visie van zware naar lichtere zorg die gepropageerd wordt, moet echter geen doel op zich zijn. Passende en adequate hulpverlening is dat wel. Zo ook ten aanzien van de gewenste centralere rol. Dit moet geen doel op zich zijn als de jeugdige en zijn netwerk daar niet bij gebaat zijn. Niet altijd is (vanuit cliëntperspectief) het relevant en wenselijk een ‘brede intake’ te laten plaatsvinden.
Veel winst is te behalen in het investeren in een goede samenwerking met partners in het voorliggend veld en instanties die vallen onder de brede toegang zoals POH, JGZ en schoolmaatschappelijk werk: de natuurlijke vindplaatsen, die wij in de nota nog onvoldoende uit de verf zien komen. Daarvoor is het wenselijk dat de gemeentelijke toegang beschikt over wijkspecifieke kennis en voldoende zicht heeft op wat het veld nodig heeft om een goede rol te kunnen vervullen. Het gaat bijv. om het regelmatig overleggen en afstemmen met het jeugd en jongerenwerk en sportclubs. De gemeente meldt faciliterend en stimulerend te willen zijn en het voornemen in gesprek te gaan. We adviseren hierbij het welzijnsbeleid ‘Sterke Sociale Basis’ en het sportbeleid mee te nemen.
Ten aanzien van het schoolmaatschappelijk werk pleiten wij voor de fysieke aanwezigheid van een maatschappelijk werker op scholen, waar leerkrachten en ouders een beroep op kunnen doen en die ook slagkracht heeft: mandaat om door te kunnen verwijzen.
Wat wij niet in het stuk zien terugkomen, maar cruciaal is voor het kunnen doorpakken op openstaande verbeterpunten in de gemeentelijke toegang, zijn het maken van concrete, heldere (samenwerkings)afspraken, een goede monitoring en evaluatie. Zoals tevens benoemd in de aanbevelingen van het rapport van de Rekenkamer Leiden-Leiderdorp ‘Toegang tot de Jeugdzorg Leiden’ van augustus 2018. Eén van de daarin genoemde aanbevelingen is namelijk sturing van de toegang te vergroten door met het stellen van proceskaders de netwerksamenwerking te versterken. Aandacht vragen wij hierbij met name voor de rol van huisartsen en die van de Jeugdgezondheidszorg.
Huisartsen vormen een belangrijke laagdrempelige toegang voor jongeren en hun ouders bij vragen naar hulp. Het is een welkom plan dat de gemeente initiatief wil nemen om met hen tot samenwerkingsafspraken te komen. Het lijkt hierbij vooral van belang te bespreken welke ondersteuning en diensten de huisartsen zouden kunnen helpen bij het doorverwijzen van kinderen en jeugdigen. Hetzelfde geldt voor versterken van de samenhang met de JGZ, gesitueerd in de CJG’s. Samenwerking met de gemeentelijke toegang is helaas zeer beperkt. Een goed voorstel hierbij lijkt dat de gemeente de verantwoordelijkheid gaat nemen om afspraken vast te leggen die complementair zijn aan afspraken met de gemeentelijke toegang en dat zij initiatief gaat nemen om knelpunten aan te pakken. Waarbij wij adviseren te onderzoeken wat partners in de toegang echt van elkaar nodig hebben om het netwerk te kunnen versterken. We zijn wel benieuwd hoe dit uitgewerkt gaat worden, met name dáár waar de gemeente geen bevoegdheden heeft tot sturing.
We zijn blij om te kunnen lezen dat in de gemeentelijke toegang aandacht is voor participatie van cliënten en voor de invulling van de functie onafhankelijke cliëntondersteuning. We maken ons wel zorgen hoe de gewenste koerswijziging gerealiseerd kan gaan worden met de huidige tekorten en verwachte financiële krapte in de Jeugdzorg. We blijven graag betrokken bij de uitwerking.
Onderstaand nog enkele aanbevelingen.
- Dit stuk gaat om het vrijwillige kader. We adviseren in de gemeentelijke toegang ook aandacht te hebben voor de verbinding met het gedwongen kader bijv. ten aanzien van de Wet verplichte GGZ.
- Ten aanzien van de indicatoren:
Paragraaf 2.2.- Normaliseren: toename aantal verwijzingen naar het voorveld: liefst gespecificeerd naar welke voorziening.
- Toename terug naar onderwijs: zegt dit voldoende over het werk van de gemeentelijke toegang?
- Meer inzet op vroegtijdige interventies, indicator afname jeugdigen dat een vorm van jeugdhulp ontvangt. Waarom niet toename vroegtijdige interventies in gang gezet met behulp van de gemeentelijk toegang als indicator?
- En bij vroegtijdige interventies duidelijker aangeven wat die zouden kunnen zijn en wat de organisaties hiervoor nodig hebben.
Paragraaf 2.3. - (2) T oename hulp/ondersteuning op school. Indicator is afname individueleondersteuning op school. Wat wordt hiermee bedoeld?
- (3) T oename van hulp en ondersteuning door gemeentelijke toegang. Indicatorafname doorverwijzing naar specialistische hulp door huisartsen. Dat is slecht te beïnvloeden door de gemeente, maar vooral: belangrijk is dat huisartsen het nut ervaren van verwijzen naar de gemeentelijke toegang. Dus ervaren tevredenheid van huisartsen met contact en ondersteuning gemeentelijke toegang is veel beter.
- (4) vermindering aantal thuiszitters. Indicator afname vrijgestelden op basis van psychische/ lichamelijke klachten. Waarom niet toename aantal kinderen met een passend plan? Aandachtspunt hierbij is dat er wel voldoende passend aanbod beschikbaar moet zijn. Door het tekort aan plaatsen in het speciaal onderwijs, kunnen kinderen namelijk niet aan onderwijs deelnemen.
- (7) toename vindbaarheid van toegang door maatschappelijke partners. Hoe gaat de gemeente dit toetsen?
- Taken gemeentelijke toegang: Is het de wens dat één organisatie gecontracteerd wordt, of kunnen het meerdere organisaties zijn voor de verschillende taken?
- Bij paragraaf 4.1.1. is ons advies om ook gebruik te maken van de expertise bij de regiogemeenten.
Adviesraad Sociaal Domein Leiden
2 oktober 2019
Publicatie PDF: Gemeentelijke toegang Jeugdhulp regio Leiden
Reactie PDF: 19 12 10 Bijlage 4 Reactienota bij Kader voor de opdracht aan de gemeentelijke toegang jeugdhulp