Betreft: Overwegingen Adviesraad Sociaal Domein Leiden bij Raadsvoorstel d.d. 1 oktober 2019 ‘Bijsturing Sociaal Domein 2020 tot en met 2023’.
Uitgebracht d.d. 25 oktober 2019
De Adviesraad geeft in het algemeen aan het College mee dat hij zich zorgen maakt over de stapeling van toenemende kosten voor kwetsbare doelgroepen door de bezuinigingsmaatregelen, naast beëindiging van generieke regelingen als de declaratieregeling en vermindering van de bijdrage in de collectieve ziektekostenverzekering.
Het lijkt raadzaam de komende jaren voor zover mogelijk, de effecten te toetsen die de combinatie van maatregelen hebben op de inkomenspositie en mogelijkheden van kwetsbare doelgroepen. Wij adviseren het College dan ook een dergelijke effectrapportage te ontwikkelen.
Wij hebben begrip voor de noodzaak kritisch naar de uitgaven binnen het sociaal domein te kijken. Zeker waar de kosten een gevolg zijn van keuzes door de Rijksoverheid die gemeenten, waaronder Leiden, confronteren met toenemende tekorten.
De keuze de tekorten op te lossen binnen het budget van het sociaal domein is het gevolg van de keuzes in het College akkoord. Het spreekt voor zich dat vanuit het cliëntperspectief van de doelgroepen waarover de Adviesraad adviseert een andere keuze de voorkeur zou hebben gehad. Dat gezegd hebbende gaan wij niet over die politiek-bestuurlijke keuzes en zullen wij ons hieronder beperken tot het meegeven van enkele overwegingen bij een paar voorgestelde maatregelen.
Bij voorstel 1: Het verlengen van de referteperiode om in aanmerking te komen voor individuele inkomenstoeslag naar vijf jaar. Hierbij maken wij u erop attent dat wij signalen hebben ontvangen dat het nu zo is dat bij abusievelijk stopzetten van de uitkering die mensen ontvangen bij herstel, de referteperiode opnieuw start. Dat lijkt ons niet correct en wordt belangrijker als de referteperiode zelf van drie naar vijf jaar gaat.
Bij voorstel 4: Het bekostigen van duurzame gebruiksgoederen standaard omzetten in een lening. Hier lijkt het zaak aan te geven op welke gronden nu de bekostiging soms “om niet” plaatsvindt. Als en waar dat gebeurt, omdat de schatting is dat de betrokkene de lening niet terug kan betalen, dan lijkt er weinig te halen bij standaardisering van lenen. En als het besluit de bekostiging “om niet” toe te kennen nu al ter beoordeling bij de verstrekkende dienst ligt, waarom zou omzetten in een lening dan een remmende werking hebben op de kostenpost?
Bij voorstel 5: Niet meer uitkeren van de financiële tegemoetkoming zorg. Het College meldt dat deze regeling destijds is getroffen ter compensatie van gestegen zorgkosten door Rijksbeleid. Dat het Rijk inmiddels maatregelen heeft genomen om toename van de kosten om stapeling en toename kosten te verminderen en dus de tegemoetkoming minder nodig zou zijn. Waarbij overigens het invoeren van het abonnementstarief Wmo een verkeerd voorbeeld is, want dat biedt geen voordeel voor mensen met een inkomen op het sociaal minimum.
Het betreft hier een lastige afweging. Enerzijds is dit een voorbeeld van compensatie door de gemeente van kosten die vooral door Rijksbeleid veroorzaakt worden en waarvoor de gemeente geen eigen budget heeft. Gezien de druk op het gemeentebudget is de afweging te begrijpen. Daarnaast levert dit een zekere besparing op. Niet één die afhangt van nauwelijks beïnvloedbare factoren. Anderzijds betreft het hier een kwetsbare doelgroep die geen tot zeer weinig mogelijkheden heeft de eigen inkomenspositie te verbeteren. Een doelgroep met vaak hoge (zorg)kosten waarbij elke vermindering van financiële ondersteuning extra hard aankomt.
Wij geven hier mee dat een besparing wellicht ook (beperkter) mogelijk is door de inkomensgrens te verlagen. En adviseren juist ook hier te gaan werken aan een effectrapportage. Hoe wordt juist deze doelgroep getroffen door stapelingen? En waar leidt dat toe? Minder wenselijk en nodig zorggebruik, een toename op andere gemeentelijke regelingen die daarmee onder druk komen staan?
Voorstel 8: Niet langer bekostigen beschermd wonen voor cliënten die geen Wlz indicatie krijgen, maar zeer kwetsbaar zijn. Wij geven hier mee dat dit vaak schrijnende problemen zijn en adviseren te wachten totdat er landelijk een oplossing wordt gevonden. Zeker ook omdat deze kosten, zoals het College zelf aangeeft op een andere wijze zullen blijven drukken op het gemeentelijk budget.
Voorstel 17: Anders organiseren ondersteuning multi-problem cliënten. Het streven de afstemming en coördinatie tussen de vele partijen die bij een multi-problem cliënt betrokken zijn te verbeteren, is een goede zaak. Dit is een heel hardnekkig probleem dat al vele jaren om een oplossing vraagt. Nog los van de eventuele bezuiniging lijkt extra inzet rond dit probleem een goede zaak.
De Adviesraad heeft geen opmerkingen of bezwaren bij de overige voorgestelde maatregelen.
Adviesraad Sociaal Domein Leiden 25 oktober 2019
Publicatie PDF: Overwegingen Adviesraad Sociaal Domein Leiden bij RV bijsturingen Sociaal Domein Leiden 2020- 2023